Συμβολισμός γονιδίων:

Για τα επικρατή/υπολειπόμενα γονίδια: Χρησιμοποιήστε κεφαλαίο γράμμα για το επικρατές και το αντίστοιχο μικρό γράμμα για το υπολειπόμενο. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε ως σύμβολο των γονιδίων το πρώτο γράμμα του χαρακτηριστικού που μελετάτε. Θα σας διευκόλυνε ωστόσο, να χρησιμοποιείτε σε όλες τις ασκήσεις το γράμμα “Α” για το επικρατές και το γράμμα “α” για το υπολειπόμενο. Αποφύγετε ιδιαίτερα τα γράμματα στα οποία δεν ξεχωρίζει εύκολα το κεφαλαίο γράμμα από το μικρό, πχ. το “Ο” και το “ο”.

Για τα ατελώς επικρατή γονίδια: Χρησιμοποιήστε το ίδιο κεφαλαίο γράμμα και για τα δύο γονίδια, µε διαφορετικό εκθέτη ή δείκτη, πχ. “Α₁” και “Α₂”.

Για τα συνεπικρατή γονίδια: Ισχύουν οι ίδιοι συμβολισμοί µε τα ατελώς επικρατή.

Για τα φυλοσύνδετα γονίδια: Χρησιμοποιήστε το σύµβολο του χρωμοσώματος Χ, στο οποίο τοποθετείτε ως εκθέτη το σύμβολο του γονιδίου, πχ. “Χ^α” ή “Χ^Β”.

Υποδείξεις:

Γράψτε στην αρχή της άσκησης την επεξήγηση των συμβολισμών που επιλέγετε, λόγω της σχέσης που έχουν τα γονίδια μεταξύ τους (είτε είναι γνωστή από την εκφώνηση, είτε τη διαπιστώσετε από τα δεδομένα της άσκησης).

Χρησιμοποιείτε τα σύμβολα που δίνονται από την άσκηση ή από το βιβλίο (αν φυσικά δίνονται).

Συµβολισµοί διασταύρωσης:

Χρησιμοποιείτε τα σύμβολα “P”, “F1”, “F2” κλπ, για να δείχνετε σε ποια γενιά ανήκουν τα άτομα που διασταυρώνονται ή οι απόγονοι που προκύπτουν.

Υποδείξεις:

Αν πρόκειται για ειδική περίπτωση, πχ. διασταύρωση ελέγχου, σωστό θα ήταν να το γράφετε πριν από τα παραπάνω σύμβολα.

Τοποθετείτε το σύµβολο “×” (ένδειξη διασταύρωσης) σε κύκλο (δηλαδή “⊗”), ιδιαίτερα στις ασκήσεις όπου υπάρχουν τα σύμβολα “Χ” και “Υ” των φυλετικών χρωμοσωμάτων.

Συµβολισµοί φύλου:

Να γράφετε το σύµβολο φύλου “♀” για τα θηλυκά άτομα και “♂“ για τα αρσενικά άτομα, ιδιαίτερα όταν αυτό είναι δεδομένο από την άσκηση, ανεξάρτητα αν υπάρχει ανάγκη διερεύνησης της άσκησης σε σχέση με το φύλο.

Συµβολισµοί γαμετών:

Στις σειρές ανάμεσα από τα άτομα των γενεών να γράφετε τη λέξη “γαμέτες” (ή το γράμμα “G”) και στη συνέχεια τα σύμβολα των γονιδίων που περιέχουν οι γαμέτες οι οποίοι προκύπτουν από τους γονότυπους των ατόμων.

Υπόδειξη:

Να γράφετε µόνο τους διαφορετικούς τύπους γαμετών και όχι τους ίδιους τύπους δύο ή περισσότερες φορές. Ενδιαφέρει η ποιότητα (δηλαδή ποιοι διαφορετικοί) και όχι η ποσότητα των γαμετών!

Η χρήση αβακίου (τετραγώνου) του Punnett δεν είναι υποχρεωτική. Αν όμως σας διευκολύνει, τότε μπορείτε να το χρησιμοποιείτε σε ασκήσεις μονοϋβριδισμού. Είναι όμως αναγκαία η χρήση του σε ασκήσεις διυβριδισµού, όταν οι συνολικοί γαμέτες των ατόμων που διασταυρώνονται είναι περισσότεροι των τεσσάρων.

Γραφή φαινοτύπων:

Κάτω από τους γονοτύπους θα πρέπει να αφήνετε χώρο για να γράφετε τους φαινοτύπους, καθώς και τις γονοτυπικές ή/και φαινοτυπικές αναλογίες, όταν αυτό είναι ζητούμενο ή αναγκαίο. Οι αναλογίες µπορεί να εκφράζονται είτε ως λόγος (πχ. 3:1), είτε ως ποσοστό (πχ. 75%, 25%), είτε ως πιθανότητα (πχ. ¾, ¼). Ζητούμενο επίσης μπορεί να είναι ο αριθμός των απογόνων που πιθανόν εμφανίζουν μια ιδιότητα.

Επισήμανση:

Οι φαινοτυπικές αναλογίες να δίνονται ως προς το φύλο, εφόσον τα γνωρίσματα (γενετικές ιδιότητες) έχουν σχέση µε το φύλο.

Προσοχή!

Κάτι που δεν ακούτε ίσως για πρώτη φορά. Δεν αγνοούμε δεδομένα της άσκησης, γι’ αυτό τη διαβάζουμε προσεκτικά πολλές φορές. Δεν πρέπει να αφήσουμε δεδοµένο ανεκμετάλλευτο. Απαντάμε µε ακρίβεια σε όλα τα ερωτήματα. Αιτιολογούμε πάντα αναφέροντας το νόμο που χρησιμοποιούμε και τον τρόπο κληρονομικότητας που ακολουθούμε.

Παραδείγματα:

Αυτοσωμικά γονίδια

Α = κίτρινα

α = πράσινα

 

P:	♂ ΑΑ		⊗		♀ αα
φαινότυπος:	κίτρινο				πράσινο
G:	A				a
F1:			Aa
φαινότυπος:	κίτρινα
F1 ⊗ F1:	Αα		⊗		Αα
G:	Α, α				Α, α
F2:	ΑΑ	Αα		Αα		αα
φαινότυποι:	κίτρινο	κίτρινο		κίτρινο		πράσινο
φαιν. αναλογία:	3 κίτρινα			: 1 πράσινο
γον. αναλογία:	1 ΑΑ		:        Αα        :		1 αα

 

Φυλοσύνδετα γονίδια

Χ^Α = φυσιολογικό

Χ^α = παθολογικό

 

P:	♂ ΧΑΥ		⊗		♀ ΧαΧα
φαινότυπος:	υγιής				ασθενής
G:	ΧΑ, Υ				Χα
F1:	ΧαΥ			ΧΑΧα
φαινότυποι:	ασθενής			υγιής (φορέας)
F1 ⊗ F1:	ΧαΥ		⊗		ΧΑΧα
G:	Χα, Υ				ΧΑ, Χα
F2:	ΧΑΧα	ΧαΧα		ΧΑΥ		ΧαΥ
φαινότυποι:	υγιής	ασθενής		υγιής		ασθενής
φαιν. αναλογία:	1 ♀ υγιές: 1 ♀ ασθενές: 1 ♂ υγιές: 1 ♂ ασθενές
γον. αναλογία:	1 ΧΑΧα : 1 ΧαΧα : 1 ΧΑΥ : 1 ΧαΥ